Praca z monitorem ekranowym, to w zdecydowanej większości domena pracowników zatrudnionych na stanowiskach administracyjno biurowych. Jednym z głównych zagrożeń, poza największym z zagrożeń – wymuszoną pozycją przy pracy, jest praca wzrokiem. Zapewnienie okularów korekcyjnych w pracy z monitorem ekranowym, to nie tylko jeden z obowiązków ciążących na pracodawcy, to także rozwiązanie o działaniu prewencyjnym dla pracowników.
Wymagania prawne w zakresie obowiązków pracodawcy wobec pracowników zatrudnionych przy pracy z monitorem ekranowym, określają dwa zasadnicze akty prawne:
1. Kodeks pracy – art. 237 pkt. 6 określa, iż: „Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informować go o sposobach posługiwania się tymi środkami”.
2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 roku ( Dz.U. 1998 poz. 148 nr 973 z późn. zm. ), zaktualizowane Rozporządzeniem Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 18 października 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe ( Dz.U. 2023 poz. 2367), które dodatkowo precyzuje ten obszar o zapisy zawarte w § 8 pkt 2 – „Pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom okulary lub szkła kontaktowe korygujące wzrok zgodne z zaleceniem lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej, wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego”.
Warto zauważyć, iż użyte wyżej sformułowanie, odnosi się bezpośrednio do uregulowań precyzujących kiedy wspomniana sytuacja występuje , a kiedy przepisy te zupełnie go nie dotyczą. W § 2 wspomnianego rozporządzenia określono co rozumiane jest jako monitor ekranowy – “urządzenie do wyświetlania informacji w trybie alfanumerycznym lub graficznym, niezależnie od metody uzyskania obrazu” oraz wykładnię stanowiska pracy, którego zapisy dotyczą: przestrzeni pracy, wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy. Dotyczy to wymienionych trzech zakresów:
1. wyposażenia podstawowego, w tym monitora ekranowego, klawiatury, myszy lub innego urządzenia wejściowego, oraz oprogramowania z interfejsem dla użytkownika,
2. krzesłem i stołem,
3. opcjonalnym wyposażeniem dodatkowym, w tym stacją dysków, drukarką, skanerem, uchwytem na dokumenty, podnóżkiem.
Co istotne do spełnienie wszystkich wymagań zakwalifikowania stanowiska pracy jako uprawnione do korzystania z okularów do pracy z monitorem przez pracownika, całość musi spełniać jeszcze jedną kwestię. Zatrudniony tam pracownik, w tym praktykant lub stażysta, musi użytkować monitor ekranowy co najmniej przez połowę swojego dobowego czasu pracy.
Przepisów określonych w rozporządzeniu, co jednocześnie wyklucza formalne prawo pracownika do ubiegania się o okulary korekcyjne do pracy z monitorem ekranowym, nie stosuje się natomiast do:
1. kabin kierowców oraz kabin maszyn i pojazdów,
2. systemów komputerowych na pokładach środków transportu,
3. systemów komputerowych przeznaczonych głównie do użytku publicznego,
4. systemów przenośnych nie przeznaczonych do użytkowania na danym stanowisku pracy,
5. kalkulatorów, kas rejestrujących i innych urządzeń z małymi ekranami do prezentacji danych lub wyników pomiarów,
6. Maszyn do pisania z wyświetlaczem ekranowym.
Jak zatem w praktyce wprowadzić w firmie zasady regulujące temat zabezpieczenia pracowników w okulary korekcyjne lub szkła kontaktowe, i co ile przysługują one pracownikowi ? Najbardziej spójnym w tej kwestii, jest wprowadzenie stosownych uregulowań wewnętrznych – Regulaminu w zakresie dofinansowania zakupu okularów, zawierającego zasady zakupu, kwotę refundacji oraz okres co jaki przysługuje zakup nowych okularów lub szkieł kontaktowych. Regulamin taki powinien zawierać także informację, o zasadach refundacji w przypadku pogorszenia się wzroku, określać czy pracodawca refunduje tylko szkła i robociznę, czy również nowe oprawki. Warto także zawrzeć w nim zapisy normujące temat, przypadki zagubienia lub zniszczenia okularów przez pracownika.
Refundacja kosztów zakupu okularów lub szkieł kontaktowych, czyli częściowa partycypacja w ich zakupie to najczęściej stosowane rozwiązanie, które podobnie jak zwrot całych kosztów będzie zgodne z prawem, gdyż przepisy nie określają wprost żadnej kwoty i najczęściej oscyluje ona w granicach 300 – 400 złotych. Co ważne wskazana kwota musi zgodnie z rozporządzeniem zapewniać możliwość zakupu wymaganych szkieł korekcyjnych i podstawowych oprawek. Warto pamiętać iż większość pracowników decyzuje się na dodatkowe opcje ( szkła progresywne, fotochromy, drogie oprawki, itp. ) stąd zwrot całych kosztów przez pracodawcę nie jest konieczny, tym bardziej iż okulary te są najczęściej używane także prywatnie.
Kwestie sporne budzą także dwa nieco poboczne obszary. Pierwszy – uregulowania co do czasu użytkowania okularów lub szkieł, z racji iż nie wspomina o nich żaden ze wspomnianych aktów, sensownym jest oprzeć o prowadzone okresowo badania lekarskie medycyny pracy, które mogą wskazać nie tylko konieczność stosowania okularów korekcyjnych, ale także konieczność ich wymiany ze względu na zmianę wady wzroku. Drugi – sam wymóg zapewnienia okularów lub szkieł korekcyjnych – czy narzuca on dowolność wyboru dla pracownika ? Przepis nie precyzuje tej kwestii, a najbardziej zasadną i unikającą zbędnych komplikacji, będzie decyzja podjęta przez pracodawcę.
Zapraszamy Cię również do naszego bezpłatnego newslettera – Poradnika Przedsiębiorcy – w którym omawiamy zagadnienia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, pierwszej pomocy, ochrony danych osobowych i kadr. Zapisać się do newslettera możesz TUTAJ.
Opracowanie / Marek Mróz – Główny specjalista ds. bezpieczeństwa i higieny pracy.
Niniejszy wpis nie jest sponsorowany. Poniżej zamieszczamy ciekawe linki afiliacyjne do najlepszych książek i poradników w zakresie Bezpieczeństwa i Higieny Pracy. Dokonując z nich zakupu, wesprzesz rozwój poradnika. Dziękujemy.
Pierwsza Pomoc – kupisz tutaj,
Podstawowe obowiązki pracownika i pracodawcy – kupisz tutaj,
Obowiązki pracodawcy w zakresie Bhp – kupisz tutaj.
