Wymagania Bhp w okresie zimowym

Zima to specyficzna pora roku, a klimatyczna różnorodność poszczególnych pór w naszym kraju, niesie za sobą dość często zmieniające się uwarunkowania, konieczne do spełnienia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Największą częścią zimowych obowiązków, będzie ta ściśle związana z zapewnieniem obowiązujących przepisów i norm, dotyczących właściwego zabezpieczenia pracowników. Niebagatelne znaczenie będą miały także uwarunkowania dotyczące bezpieczeństwa klientów lub zupełnie postronnych użytkowników, a jeszcze inne odnosić się będą do bezpieczeństwa zarządzanego obiektu lub terenu. Jak zapewnić spełnienie wymagań związanych z okresem zimowym, na jakie zagrożenia czyhają na przedsiębiorców i na co w szczególności należy zwrócić uwagę ?

Podstawowe obowiązki pracodawców oraz osób kierujących pracownikami, dotyczące okresu zimowego, będą wynikały prost z Kodeksu Pracy. Niebagatelne znaczenie będzie miała nie tylko realizacja określonych prawnie wymagań, ale także wiedza i doświadczenie osób bezpośrednio odpowiedzianych za organizację tego typu prac. Podstawą działań każdego pracodawcy w zakresie zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy swoim pracownikom, w okresie zimowym zasadniczo są następujące działania:

• Wyposażenie ich we właściwą odzież, obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej,
• Zabezpieczenie w posiłki profilaktyczne i napoje,
• Zabezpieczenie pomieszczenia do ogrzewania się pracowników,
• Zabezpieczenie prac niebezpiecznych, w szczególności prac wykonywanych na wysokości,
• Zabezpieczenie właściwej widoczności pracowników.

W okresie prac zimowych koniecznym jest wyposażenie wykonujących je osób w odpowiednią odzież ochronną i środki ochrony indywidualnej, zgodne z normami oraz spełniające wymagania Bhp. Zabezpieczone środki powinny posiadać oznaczenie „CE” gwarantujące spełnienie przez nie wymaganego minimum bezpieczeństwa. W celu odpowiedniego przydziału niezbędna jest korelacja zabezpieczonych środków z opracowanym ryzykiem zawodowym oraz przygotowanie tzw. Tabel przydziału środków – zarówno odzieży roboczej jak i środków ochrony indywidualnej. Ustalenia tam zawarte powinny dotyczyć zarówno zakresu wyposażenia w wymaganą odzież i środki ochrony indywidualnej dla danego stanowiska pracy, jak również regulować czasookresy ich użytkowania. Co istotne zakres przewidzianego wyposażenia, pracodawca powinien także konsultować z przedstawicielami pracowników, lub w przypadku ich małej liczby bezpośrednio z osobami, których one dotyczą. Najczęściej stosowane są ubrania robocze ocieplane, odzież termiczna odpowiednie obuwie, rękawice ochronne i czapki.

Zapewnienie posiłków i napojów, reguluje stosowne rozporządzenie w tej sprawie (Dz.U. 1996 nr 60 poz. 279 ). O ile napoje uregulowano jednoznacznie, to zapewnienie posiłków dopuszcza kilka rozwiązań, adekwatnych dla sposobu, czy też miejsca wykonywania prac. Jeżeli pracownicy wykonują czynności służbowe w terenie otwartym, a temperatura jest niższa niż +10 st, C, pracodawca ma obowiązek zapewnić gorące napoje. Co ważne, muszą być one dostępne przez całą zmianę roboczą.

Jeżeli natomiast pracownik wykonuje pracę wymagającą efektywnego wydatku energetycznego powyżej 1500 kcal u mężczyzn oraz 1000 kcal u kobiet, w otoczeniu stałej temperatury poniżej 10ºC, lub w okresie zimowym za który uważa się okres od 1 listopada do 31 marca, przysługują mu również posiłki profilaktyczne. Pracodawca zapewnia posiłek jednodaniowy o określonej kaloryczności i składzie lub jeśli nie ma możliwości ze względu na zakres lub miejsce prac, może udostępnić korzystanie z punktów gastronomicznych lub umożliwić ich przygotowanie przez pracowników z gotowych produktów. Ostatnie rozwiązanie jest najmniej efektywnym i generującym dodatkowe koszty. Warto pamiętać, że nie ma możliwości wypłaty pracownikom ekwiwalentu za posiłki profilaktyczne, i należy umożliwić ich spożywanie przez pracowników.

Warto pamiętać o nowelizacji przepisów, która od 9 lipca 2019 r. umożliwia pracodawcy nie mającemu możliwości wydania pracownikowi wykonującemu prace szczególnie uciążliwe jednego gorącego dania w czasie pracy ze względu na rodzaj wykonywanej pracy lub ze względów organizacyjnych. W tym przypadku może on przekazać pracownikowi min. bony, talony, kupony lub inne dowody uprawniające do otrzymania wskazanego posiłku. Na podstawie tych znaków pracownik może też kupić produkty umożliwiające przygotowanie posiłku we własnym zakresie. Ciekawym rozwiązaniem w tym zakresie jest idące z postępem cyfrowych rozwiązań płatniczych, wyparcie tradycyjnych bonów żywieniowych, przedpłaconymi kartami żywieniowymi. Co ważne, świadczenie  przekazane w takiej formie jest zwolnione z podatku.

Pomieszczenie do ogrzewania to kolejny z aspektów naszej zimowej układanki. Przy wykonywaniu prac na otwartej przestrzeni, np. przy odśnieżaniu, w pobliżu miejsca pracy pracodawca ma obowiązek zapewnić pomieszczenie do schronienia się przez opadami, umożliwiające także zmianę odzieży i ogrzanie się pracowników. Panująca tam temperatura nie może być niższa niż 16ºC, a na jednego pracownika najliczniejszej zmiany musi przypadać minimum 0.1 m² powierzchni. Całe pomieszczenie nie mieć powierzchni mniejszej niż 8 m² i oczywiście w tym kontekście, należy zachować wszelkie wymagania ochrony przeciwpożarowej. Warto w tym miejscu, wspomnieć także o minimalnej wymaganej temperaturze dla stanowisk pracy biurowej, która wynosi 18ºC.

Szczególnym zagrożeniem są wykonywane podczas okresu zimowego prace na wysokości, często z nim właśnie związane czyli odśnieżanie dachów, strącanie oblodzeń itp. Dotyczy to każdej miejscowości od pomorskiego na dolnośląskim kończąc. W szczególności należy pamiętać, że prace na wysokości są zaliczane do prac szczególnie niebezpiecznych, a w związku z tym poza odpowiednim certyfikowanym sprzętem chroniącym przed upadkiem zapewnić należy:

• Nadzór nad wykonywaniem prac,
• Dopuszczenie do pracy osób posiadających stosowne badania lekarskie,
• Instruktaż pracowników – imienny podział pracy, kolejność zadań, wymagania bhp dla określonych czynności,
• Wymagany specjalistyczny sprzęt asekuracyjny oraz zabezpieczający przed upadkiem,
• oraz wspomniane wyżej zapoznanie z oceną ryzyka zawodowego, uwzględniającą prace na wysokości.

Niebagatelnym zagrożeniem, które niesie okres zimowy jest także obowiązek odśnieżania terenów oraz dachów. Przepisy wynikające wprost z treści art. 61 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.), nakazują przede wszystkim odśnieżanie dachów, co realnie tworzy największe z zagrożeń w tym okresie. Próby oszczędzania na bezpieczeństwie i higienie pracy w tym zakresie, najczęściej kończą się niestety fatalnie. Warto pamiętać że temat ten dotyczy także odśnieżania chodników, za które odpowiada najczęściej właściciel lub zarządca nieruchomości. Dotyczy to odśnieżania chodników przed wszystkimi budynkami – bez względu na ich przeznaczenie i sposób użytkowania. W zależności od sposobu zarządzania nieruchomością, ewentualny poszkodowany za wypadek na nieodśnieżonej lub oblodzonej nawierzchni może żądać (art. 415 kodeksu cywilnego) odszkodowania od właściciela nieruchomości, zarządcy lub firmy sprzątającej dany obiekt, z którą zarządca ma podpisaną umowę obsługi.

Warto pamiętać, że osoby wykonujące prace na zewnątrz powinno się a jeśli nie normuje tego przepis warto wyposażyć w odzież bhp o podwyższonej widoczności, jak choćby kamizelki odblaskowe. Pracownicy widoczni dla siebie oraz dla innych osób to zdecydowane ograniczenie możliwości wystąpienia niektórych zagrożeń. Zabezpieczenie w piasek czy sól do posypania powierzchni czy też wymiana płynów i opon na zimowe to dodatkowe ograniczające ryzyko powstania niebezpiecznych zdarzeń elementy zimowej logistyki. Wiadomo, że podjęte działania na pewno nie wyeliminują możliwości powstania nieszczęśliwego zdarzenia, ale na pewno mocno ograniczą jego prawdopodobieństwo. Współpraca w tym zakresie całej załogi, to maksymalne zminimalizowanie zagrożeń i zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.

O czym jeszcze należy pamiętać podczas okresu zimowego ? Otóż niskie temperatury mogą doprowadzić do zamarzania rur i instalacji wodnych, co z kolei może prowadzić do poważnych awarii. Ważne jest, aby regularnie sprawdzać i utrzymywać w odpowiednim stanie technicznym instalacje grzewcze i wodociągowe, a także właściwie je zabezpieczać. Zwrócić baczną uwagę należy także na ogrzewanie systemami mogącymi podczas działania generować tlenek węgla, a także na fakt iż obsługa wielu urządzeń, pojazdów i maszyn w warunkach zimowych, może wymagać diametralnie innego podejścia niż w porze letniej.

Zapraszamy Cię również do naszego bezpłatnego newslettera – Poradnika Pracodawcy – w którym omawiamy zagadnienia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, pierwszej pomocy, ochrony danych osobowych i kadr. Zapisać się do newslettera możesz TUTAJ.

Opracowanie mgr Marek Mróz

Główny Specjalista ds. Bezpieczeństwa i Higieny Pracy

Niniejszy wpis nie jest sponsorowany. Poniżej zamieszczamy ciekawe linki afiliacyjne do najlepszych książek i poradników w zakresie Bezpieczeństwa i Higieny Pracy. Dokonując z nich zakupu, wesprzesz rozwój poradnika. Dziękujemy.

Pierwsza Pomoc – kupisz tutaj,

Podstawowe obowiązki pracownika i pracodawcy – kupisz tutaj,

Obowiązki pracodawcy w zakresie Bhp – kupisz tutaj.