Wyposażenie pracowników w odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej wynika z zapisów Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeksu Pracy ( Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141 z późn. zm.) oraz Rozporządzenia Ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych warunków bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 1997 nr 129 poz. 844 z późn. zm.). Już na wstępie warto zauważyć, że oba te obszary mimo tego iż dotyczą wspólnego kontekstu, stanowią odrębną płaszczyznę w rozumieniu przepisów prawa.
Odzież robocza, oraz zaliczane do niej obuwie robocze z założenia mają zostać udostępnione pracownikom, których używana na stanowisku pracy odzież własna, mogłaby ulec trwałemu zabrudzeniu lub zniszczeniu podczas jej wykonywania. Z kolei środki ochrony indywidualnej ( zwane popularnie SOI ) to zarówno wyposażenie pełniące funkcje ochronne ( hełm ochronny, okulary ochronne czy ochronniki słuchu ) ale także odzież lub obuwie pełniące taką funkcję. Dla przykładu: zwykłe ubranie robocze będzie pełniło tylko pierwszą z wymienionych funkcji, ale już odzież wzmocniona np. ogniochronna będzie spełniała i funkcję odzieży roboczej jaki i odzieży ochronnej. Podobnie obuwie – trampki nauczyciela wychowania fizycznego w porównaniu do obuwia z ochroną palców i podeszwy stopy, będą pełniły tylko pierwszą lub obie z wymienionych funkcji.
W praktyce zgodnie z zapisami art. 2376 Kodeksu pracy, pracodawca jest zobowiązany udostępnić pracownikowi, nieodpłatnie, środki ochrony indywidualnej zabezpieczające go przed działaniem czynników niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia, które występują w środowisku pracy. Pracodawca ma także obowiązek poinformowania pracownika o sposobach posługiwania się tymi środkami – w praktyce udostępnienia mu instrukcji posługiwania się środkami ochrony indywidualnej, będącą częścią dokumentacji regulującej ten temat.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami do środków ochrony indywidualnej zalicza się między innymi:
1. odzież ochronną, ochronę kończyn dolnych i górnych,
2. ochrony głowy, oczu, twarzy i słuchu,
3. ochronę układu oddechowego,
4. sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości oraz środki izolujące cały organizm.
Ogólnie, pod pojęcie środków ochrony indywidualnej wpadają wszystkie środki noszone lub trzymane przez pracownika, w celu jego ochrony przed jednym lub większą liczbą zagrożeń i czynników jakie mogą pojawić się na jego stanowisku pracy. Do zakresu tego będzie kwalifikowało się także inne wyposażenie przeznaczone w tym celu. Co istotne środki ochrony indywidualnej powinny być użytkowane wyłącznie i zgodnie z przeznaczeniem, ponieważ w niektórych przypadkach ich stosowanie może przynieść odwrotny skutek od zamierzonego, choćby użycie rękawic przy pracy z urządzeniami rotującymi. Sytuacja taka może eskalować możliwość powstania zagrożenia, a konsekwencji wypadku pracownika. Udostępnione środki ochrony indywidualnej oraz częściowo odzież robocza, powinny być wykonane według wzorów zatwierdzonych przez Centralny Instytut Ochrony Pracy, zgodnie z wytycznymi Ministra Pracy i Polityki Społecznej, czyli w praktyce środki ochronne oraz odzież i obuwie pełniące taką funkcję powinny zawierać deklarację zgodności z Polską Normę lub świadectwo/atest CE/certyfikat.
W większości przypadków zarówno wspomniane środki ochrony indywidualnej jak i odzież i obuwie robocze, pracodawca ma obowiązek udostępnić pracownikowi nieodpłatnie. Zdarzają się jednak sytuacje kiedy na drodze ustaleń pracodawca – pracownik, istnieje możliwość korzystania przez pracownika z własnej odzieży i obuwia roboczego ( rzadziej ochronnego ), spełniającego oczywiście wspomniane wcześniej normy bezpieczeństwa. W takiej sytuacji pracodawca jest zobligowany do wypłaty ekwiwalentu pieniężnego, który uwzględnia nie tylko aktualne ceny odzieży i obuwia roboczego, ale także czasookresy jego używalności.
Warto pamiętać, iż taką sytuację wykluczają prace związane z bezpośrednią obsługa maszyn i urządzeń technicznych, lub te prace które powodują zabrudzenie, skażenie odzieży i obuwia środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami zakaźnymi biologicznie.
Ostatnim elementem układanki, tym razem głównie w kontekście odzieży roboczej, także tej pełniącej funkcję ochronną oraz środków ochrony indywidualnej, jest utrzymanie ich w należytej czystości. Tutaj zgodnie z zapisem (art. 237 9 § 2 Kodeksu pracy) na pracodawcy ciąży obowiązek zapewnienia, aby wspomniane wyposażenie pracownika posiadało nie tylko właściwości ochronne i użytkowe ale także zapewnienie:
1. prania,
2. konserwacji i naprawy
3. odpylania i odkażania.
W niektórych przypadkach możliwe jest rozliczenie tego działania poprzez wspomniany wcześniej ekwiwalent, ale najbardziej praktycznym i zarazem ekonomicznym rozwiązaniem jest zlecenie tych zadań wyspecjalizowanej firmie lub własna pralnia. Warto także pamiętać, iż pracodawca lub bezpośredni przełożony nie może dopuścić do pracy pracownika bez środków ochrony indywidualnej przewidzianych na danym stanowisku oraz bez odpowiedniego przeszkolenia w zakresie zasad posługiwania się tymi środkami.
Zapraszamy Cię również do naszego bezpłatnego newslettera – Poradnika Pracodawcy – w którym omawiamy zagadnienia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, pierwszej pomocy, ochrony danych osobowych i kadr. Zapisać się do newslettera możesz TUTAJ. Jeżeli sam planujesz dystrybucję własnego newslettera, polecamy polskiego dostawcę, z którego usług sami korzystamy – Getresponse – zapewniającego nie tylko świetne narzędzie ale także perfekcyjną obsługę klienta.
Opracowanie / Marek Mróz – Główny specjalista ds. bezpieczeństwa i higieny pracy.
Niniejszy wpis nie jest sponsorowany. Poniżej zamieszczamy ciekawe linki afiliacyjne do najlepszych książek i poradników w zakresie Bezpieczeństwa i Higieny Pracy. Dokonując z nich zakupu, wesprzesz rozwój poradnika. Dziękujemy.
Pierwsza Pomoc – kupisz tutaj,
Podstawowe obowiązki pracownika i pracodawcy – kupisz tutaj,
Obowiązki pracodawcy w zakresie Bhp – kupisz tutaj.
